Een speciaal openingswoord komt van de voorzitter van het Europees Parlement. Roberta Metsola gaat uiteraard in op het belang van de Europese verkiezingen voor inwoners van Nederland, maar ook op het belang daarvan voor Nederlandse gemeenten. En hoe kijkt zij naar de impact van Europese regelgeving op het reilen en zeilen van regionale en lokale overheden in Nederland?

Ipsos I&O heeft begin dit jaar het onderzoek ‘Mijn Europa’ uitgevoerd. Wat is de visie van bestuurders en burgers op het belang van Europa? De resultaten van het onderzoek worden tijdens dit congres bekend gemaakt door Maartje van de Koppel van Ipsos I&O.

Hoe kunnen overheden migratie managen en welke vormen van migratie zijn het best te sturen? Wanneer merken we in de gemeenten wat van de Europese migratieafspraken die nu definitief worden gemaakt en die straks worden geïmplementeerd? Welke migratieafspraken zijn er en zijn er nog meer te maken? In een interview gaat demissionair staatssecretaris Eric van der Burg (VVD, migratie) in op deze vragen. 

Het Europees Parlement en de Council (de lidstaten) bereikten onlangs overeenstemming over een groot aantal migratiewetten. De Nederlandse insteek is de laatste jaren geweest om de instroom te beperken, met als argument dat zorg, onderwijs en huisvesting vastlopen en dat bovendien 30 procent van de asielaanvragen kansloos is. Afgesproken is dat asielzoekers bij de grens kunnen worden teruggestuurd als ze in Duitsland of België illegaal de Nederlandse grens overkomen. Ook komen er meer migratiedeals: na Turkije en Tunesië staat Egypte op de nominatie. 
Vermindert dit de instroom? Verlicht het de druk op zorg, onderwijs en huisvesting? En is asielzoekers interneren een manier om migratiestromen beheersbaar te houden? Simon Trommel interviewt Tineke Strik (Europarlementariër en nummer vijf op de lijst voor GroenLinks-PvdA) en Assita Kanko, nummer twee op de lijst van de Belgische partij N-VA.

Een van de ambities van de Europese Commissie is ‘a Europe fit for the digital age’. Digitalisering staat dan ook hoog op het prioriteitenlijstje in Brussel en voor overheden zijn verschillende EU-fondsen en -subsidies beschikbaar. Zo is na Corona het instrument REACT EU opgezet om te zorgen dat de transitie naar een groene, digitale en veerkrachtige economie geen vertraging oploopt. De gemeente Amersfoort ontving subsidie uit REACT EU voor Liendert, de wijk die als fieldlab dient voor digitale toepassingen. Wethouder Johnas van Lammeren legt uit hoe belangrijk de steun uit Europa is voor digitale innovaties bij het werken aan een toekomstbestendige wijk. 

Europarlementariërs en kandidaten Bert-Jan Ruissen (SGP) en Anja Hazekamp (PvdD) zijn beiden euro-kritisch. Ruissen wil een slanke EU en de Partij voor de Dieren wil dat de democratische legitimatie van de EU verbeterd wordt. Als het gaat om beleid voor wolven, landbouwsubsidies en gewasbeschermers zijn de verschillen groter. En hoe kijken de PvdD en de SGP naar klimaatverandering die ook overzee Nederlanders treft, in het Caribisch gebied? Onder leiding van Simon Trommel gaan Hazekamp en Ruissen in debat over landbouw, duurzaamheid, klimaatverandering en de Europese Unie van de toekomst.

Het Europees Sociaal Fonds bestaat alweer 67 jaar en is door Europa in het leven geroepen om gemeenten en andere overheden te ondersteunen bij werkgelegenheidsprojecten. In de Food Valley wordt momenteel ESF-subsidie gebruikt voor het verbeteren van de arbeidskansen van leerlingen van scholengemeenschap Pantarijn én voor het begeleiden van statushouders naar passend werk. Maud Hulshof, wethouder van Wageningen, licht de concrete projecten toe en de meerwaarde van de subsidie.   

De Universiteit Utrecht doet onderzoek naar de europeanisering van gemeenten en provincies. Welke gemeenten weten zich goed aan te passen aan Europese regelgeving? Het onderzoek moet ook inzicht geven in hoe gemeenten kunnen inspelen op de beperkingen en mogelijkheden van Europese integratie. Hoe kunnen al die regeltjes voor gemeenten meer betekenen dan ‘alleen maar gedoe’? Een tip van de sluier: het is een kwetsbaar proces dat mede afhankelijk is van de interesse en kwaliteiten van de betrokken ambtenaren. Hans Vollaard, universitair hoofddocent politicologie aan de Universiteit Utrecht, licht het onderzoek toe in de slotbeschouwing van dit congres.